تحلیل بیانیه لوزان

با سلام

بنابر درخواست دوستان تحلیلی رو که آماده کرده بودیم توی ادامه مطلب قرار دادیم

امیدوارم مفید واقع بشه

یاعلی

پ.ن:

ببخشید که هنوز نظرات دوستان رو پاسخ ندادم

چند تا پروژه فورس ماژور به کارهای قبلی اضافه شده که الحق خواب شب رو هم ازمون گرفته!

بزودی همه رو پاسخ میدیم ان شاالله

ماهیت حقوقی متن منتشر شده؛ بیانیه یا توافق؟

o        قانون اساسی می گوید که هر قرارداد و توافقنامه بین المللی را:

·         یا باید مجلس تصویب کند، و قانون شود.

·         یا باید شورای عالی امنیت ملی تصویب کند و ببرد آقا تأیید کند.

o        حال سوال این است که این توافقنامه بین المللی بود یا نه؟ بیانیه ای که صادر شده را بخواهیم ببینیم که توافقنامه محسوب می شود یا نه، باز مبنایش قانون اساسی است.

o        روز 21 شهریور 62 ما رفتیم توافقی امضا کردیم با طرف خارجی. 8 آذر 62 شورای نگهبان در جواب استفساریه ای که از قانون اساسی شده بود راجع به معنای توافق بین المللی، اعلام کرد که هر یادداشت تفاهمی که «ایجاد تعهد» نماید، قرارداد بین المللی است.

o        حال سوال این است که بیانیه لوزان برای ما تعهد ایجاد کرده؟ بله. تعهدات زیادی که در ادامه خواهیم گفت.

o        اسم ش را گذاشته اند بیانیه سیاسی، اما توافق بین المللی است.

o        این توافقی که دارد می شود، جزئی از توافق جامع است که همان توافق ژنو است. آن 4 گام دارد، که این یکی از آن گام هاست.

o        آقای ظریف در برنامه نگاه یک در تاریخ 15/1/1394 گفت آنی که قرار است بیرون بیاید، توافق بین المللی است. یعنی جزء، توافق بین المللی است، پس کل ش توافق بین المللی نیست؟ چرا هست.

o        آقای ظریف در برنامه نگاه یک گفت که ما موارد منتشر شده توسط آمریکایی ها را توافق کردیم. اما توافق نکردیم که الان منتشر کنند. توافق کردیم که در توافق جامع اینها بیایند.

o        در بیانیه لوزان گفته این متن مبنای توافق نهایی (basis) است.

o        این دفعه گفته اند که احتمالا بخواهند ببرند در مجلس تصویب کنند.

o        حال پس برویم ببینیم این بیانیه تعهد برای ما ایجاد می کند یا نه. اگر تعهد ایجاد کند، می شود توافقنامه بین المللی.

تعهدات ایران طبق بیانیه لوزان

1. غنی سازی

o        در متن نوشته سطح و ظرفیت غنی سازی و میزان ذخایر اورانیوم ایران برای دوره های مشخص زمانی محدود خواهد شد. این را قبلا در توافق ژنو پذیرفته بودیم. یک چیز جدید به آن اضافه کرده، گفته «زمان مشخص» هم دارد(specified duration) ؛

o        یک چیز جدید دیگر که به آن اضافه شده، گفته ایران فقط یک تأسیسات غنی سازی خواهد داشت و آن نطنز است.

2. تحقیق و توسعه

o        ما در گام نهایی توافق ژنو، چیزی راجع به تحقیق و توسعه نداشتیم. در گام اول البته پذیرفته بودیم که فقط کارهای تحقیق و توسعه «جاری» مان را ادامه دهیم. اما الان در لوزان راجع به تحقیقات گفته هم برنامه زمان بندی ش و هم دامنه تحقیقات ش باید توافق شود. یعنی ما تا توافق نشود نمی توانیم انجام دهیم.

o        فکت شیت ایرانی گفته که ما بر روی نسل 4 و 5 و 6 و 8 سانتریفیوژها می‌توانیم تحقیق کنیم. یعنی بر روی نسل 1 و 2ام نمی‌توانیم. یعنی دستگاه‌های موجود را نمی‌توانیم ارتقا دهیم. گفته شده که 6 و 8 را اجازه داده‌اند تحقیقات بر روی یک عدد سانتریفیوژ واحد صورت پذیرد. حالا بر روی سانتریفیوژ نسل 8 که حق نداریم از آن بسازیم، چه قدر تحقیق کنیم؟!

 

3. تاسیسات فردو

o        فردو قبلا تأسیسات غنی سازی بود. در گام اول پذیرفته بودیم که آن را تعلیق کنیم (همان جا که گفته بود بیشتر از 5 درصد غنی سازی نکن). قبلاً در توافق ژنو گفته بود که «تأسیسات غنی سازی فردو»، الان گفته غنی سازی فقط در نطنز. و تأکید کرده که فردو از یک سایت غنی سازی به یک سایت تحقیقات فیزیک و هسته ای تبدیل می شود. و هیچ مواد قابل شکافتی نباید در فردو داشته باشی.

·         ما یک تدبیر کرده بودیم قبلاً و فردو را زیر کوه درست کرده بودیم و 3هزار سانتریفیوژمان را آنجا گذاشته بودیم. و این طوری گزینه های نظامی شان را فرستاده بودیم زیر میز. ما دو استفاده از فردو می کردیم. یکی غنی سازی 20درصد، یکی هم مواد تولید شده مان را آنجا ذخیره می کردیم.

·         الان گفته که موادت را هم حق نداری آنجا بگذاری. چرا؟ چون من نمی توانم آنجا را بزنم، پس تعطیلش کن! ما هم قبول کرده ایم.

·         در فکت شیت آمریکا نوشته: ایران موافقت کرده حداقل به مدت 15 سال در تأسیسات فردو تحقیقات مرتبط با غنی سازی اورانیوم انجام ندهد و مواد شکافت پذیر هم در فردو نداشته باشد. علاوه بر آن: زیرساخت های فردو حذف خواهد شد.

·         فرض کنیم این بویی از واقعیت ندارد. در فکت شیت ایران نوشته:

·         مرکز فردو به مرکز تحقیقات هسته ای و فیزیک پیشرفته تبدیل خواهد شد. 1000 سانتریفیوژ در آن خواهد بود که دو آبشارش می چرخد.

·         باقی سانتریفیوژها (یعنی از 19000 دستگاه موجود، به جز 5000+1000 دستگاه) همه زیرساخت هاشان را جمع آوری می کنیم.

·         یعنی کاری کنیم که برگرداندن ش چند سال طول بکشد اگر خواستیم دوباره برگردانیم.

4. راکتور آب سنگین اراک

o        راجع به اراک در توافق ژنو قرار بود که به طور کامل نگرانی های طرف مقابل راجع به اراک را برطرف می کنی. الان گفته ایم که اراک را بازطراحی می کنیم به طوری که پولوتونیم نتواند تولید کند. البته قید weapon grade را هم بهش اضافه کرده. اما این اهمیتی ندارد و فقط تبلیغاتی است.

·         قبلاً آقای صالحی مصاحبه کرده بود و گفته بود: پلوتونیوم رآکتور اراک نمی تواند برای سلاح استفاده شود. چون پلوتونیوم رآکتور اراک یک سال می ماند، اما برای تولید بمب باید 4-3 هفته بماند و خارج شود و بازفرآوری شود.

·         یکی از اختلافات منتشر شده دو فکت شیت منتشر شده این است که در متن وزارت خارجه ما نوشته ما کاهش می دهیم تولید پلوتونیوم را، اما طرف مقابل این را نمی گوید. این نظر وزارت خارجه بود که رآکتور اراک را طوری طراحی کنند که تولید سالانه 9 کیلوگرم برسد به سالانه 1 کیلوگرم. اما طرف مقابل قبول نکرده این را. چون او به  misusedمعتقد است و می گوید تو اگر داشته باشی شاید باهاش کار نظامی کنی.

o        یک مسئله دیگر، سوخت مصرف شده است که اینجا قبول کرده ایم که بدهیم ش خارج از کشور. آیا این سوخت مصرف شده ارزش دارد؟ بله. سوخت مصرف شده هنوز یک مقدار مواد ارزشمند در خود دارد. آن را بازفراوری می کنند و از داخل آن پلوتونیوم جدا می کنند.

·         این تعهد ما زمان هم ندارد. اوباما گفت که بعضی تعهدات ما ابدی است و زمان ندارد. یحتمل این هم جزء آن تعهدات است.

·         جالبی اش این است که حتی نگفته که من این سوخت را ازت می خرم!

·         آمده که ما باید سوخت نیروگاه اراک را خارج کنیم. فرض کنیم اراک بازطراحی شد و 30 سال بعد به راه افتاد. حالا اگر سوخت را هیچ کشوری از ما تحویل نگیرد، چه می‌شود؟ ناچاریم تعطیل کنیم.

5. بازرسی ها

o        یک مجموعه اقدامات ایران پذیرفته در بازرسی ها از جمله اجرای پروتکل الحاقی و کد 3،1 (نوشتهIran agreed ، یعنی توافق! اصلاً به توافقنامه می گویند agreement دیگر!). علاوه بر آن گفته که آژانس تجهیزات بازرسی اش را پیشرفته (modern technology)  خواهد کرد. یعنی چی؟ آژانس به ما می گفت که این دوربین ها الان آف لاین است (و بازرس باید می آمد ایران، همین جا می دید و می رفت). اما باید آن لاین شود. علاوه بر آن گفته که دسترسی ها را هم تقویت خواهم کرد. مراکز نظامی ما را می خواهد برود ببیند. شما به چه حقی چنین دسترسی ای را دادید.

·         در بیانیه لوزان راجع به بازرسی ها نوشته آنها access خواهند داشت (بدون توافق با ما سر مکانش)، اما روندش را توافق خواهیم کرد. نوشته agreed procedure ، نه agreed access . یعنی این که کجا را برود چک کند را خودش تعیین می کند، روندش را فقط توافق می کنیم با هم.

·         گفتند به جای PMD رفته ایم  PPI (past and present issues) را پذیرفته ایم. اینکه بدتر است. چون PMD حداقل یک لیست معلوم بود. اینکه معلوم نیست چی است اصلاً. کلی نوشته. و اختیار را داده به آژانس. چطور مال ما را دقیق می نویسند، اینها را هم باید دقیق می نوشتند.

پس معلوم شد که این متن بیانیه قرائت شده توسط آقای ظریف، تعهدات زیادی برای ما ایجاد شده است.

تعهدات طرف مقابل

1.  تحریم های اتحادیه اروپا

·         در توافق ژنو نوشته بود که: طرف مقابل «تحریم های مرتبط با هسته ای را به طور جامع برمی دارند». هیچ قیدی هم ندارد به جز «مرتبط با هسته ای»؛

·         اما در توافق جدید نوشته اند: «اتحادیه اروپا به اجرای همه تحریم های مالی و اقتصادی مرتبط با هسته ای خاتمه می دهد»؛

·         دو تا نکته دارد:

§         نوشته: فقط «اجرا»یش را خاتمه می دهد.

§         نوشته: تحریم های مالی و اقتصادی. وضع تحریم های دیگر مثل تحریم های انرژی معلوم نیست.

·         اینکه گفته شود که این قید «مالی و اقتصادی» در مقابل تحریم های موشکی و هسته ای است، اولاً این ادعایی است که تیم مذاکره کننده ما می گوید، در متن که چنین چیزی نیست. فردا هم طرف مقابل تعیین می کند که کدام تحریم ها مالی و اقتصادی است. ثانیاً شما در توافق ژنو نوشته بودی همه تحریم های مرتبط با هسته ای؛ چرا الان کم کردی دامنه اش را؟

همه تعهدات ما در توافق ژنو، دامنه اش در توافق لوزان وسیع تر شد. اما تعهدات طرف مقابل نسبت به توافق ژنو، دامنه اش خیلی کمتر شد.

2.  تحریم های آمریکا

·         برای تحریم های آمریکا از اروپا هم خیلی بدتر است.

·         ضمن همه اشکالاتی که گفتیم در زمینه تحریم های اروپا در متن وجود دارد، باز حتی مثل تحریم های اروپا ننوشته terminate implementation بلکه نوشتهcease application بروید در تمام دیکشنری ها بنویسید cease، برای شما می نویسد temporary stop یعنی «توقف موقت». یعنی این کلمه از stop هم بار حقوقی اش کمتر است. این کلمه یعنی suspend یعنی تعلیق. پس تحریم های آمریکا در نهایت قرار است فقط تعلیق شود.

·         می‌گویند که قبلاً نوشته بودیم Lift. دیدیم کری دارد سوء استفاده می‌کند و منظورش از Lift، تعلیق است. گفتیم شما به چه می‌گویید رفع؟ گفت Terminate. گفتیم خب همین را می‌نویسیم. اما این را فقط برای اروپا نوشته‌اند.

·         یعنی حتی ننوشتند که دستورات اجرایی که مربوط به رئیس جمهور است (و نه کنگره) را لغو کند لااقل.

·         علاوه بر اینها یک قید «ثانویه» هم گذاشته.

§         آمریکا تحریم هایش را دو دسته کرده. می گویند تحریم های اولیه یعنی همه آمریکایی ها و شرکت های خارجی که بخشی از سهام دارانش آمریکایی باشند. تحریم های ثانویه یعنی شرکت های خارجی (غیرآمریکایی ای) که هیچ سهامدارش آمریکایی نیست. و این تقریباً یعنی هیچی!

·         علاوه بر این، نوشته تحریم های اتحادیه اروپا و آمریکا اجراشان خاتمه می یابد یا متوقف می شود «بعد از اینکه آژانس انجام همه تعهدات کلیدی ایران را تأیید کرد و گزارش داد»؛

§         یکی از این «تعهدات کلیدی» ما، اجرای پروتکل الحاقی است و دسترسی به PPI. این در محدوده هایی مثل 6ماه حل می شود؟! برای ژاپن که زیر نظر آمریکاست، 30 سال طول کشید تا آژانس این را تأیید کند. آژانس باید گزارش دهد که نه فعالیت و نه مواد اظهارنشده در این کشور پیدا نکردم.

·         پس تحریم های آمریکا فقط قراره تعلیق بشه، اون هم فقط تحریم های ثانویه مالی و اقتصادی مرتبط به هسته ای، اون هم بعد از اینکه ما تعهدات مان رو انجام دادیم و آژانس تأیید کرد. کل تعهدشان همین است.

• تحریم‌های آمریکا چهار قید خورده است. یادآوری می‌شود که در توافق ژنو قرار بود جامع باشد.
• قید اول، Application است (برای اروپا نوشته بود Implemntation). که متفاوت با هم است.
• قید مالی و اقتصادی در این جا هم ذکر شده.
• تحریم‌های ثانویه فقط تعلیق می‌شوند.
• تحریم‌های اولیه، یعنی اشخاص و شرکت‌هایی که در آمریکا هستند و یا شرکت‌های خارجی که سهام‌دار آمریکایی دارند (حتی اگر یک درصد باشد؛ اغلب شرکت‌های بزرگ بین المللی سهام‌دار آمریکایی دارند)، تعلیق نخواهند شد.
• می‌گویند تحریم‌های ثانویه فراسرزمینی هستند.
• قید چهارم این است که این تعلیق مشروط شده است به این که آژانس راستی‌آزمایی کرد همه‌ی تعهدات کلیدی هسته‌ایش را. تعهدات کلیدی، همان‌هایی است که ایران در این توافق پذیرفته؛ نه آن‌هایی که از قبل در ژنو پذیرفته بود.
• آژانس در ذیل NPT باید گواهی کند که یک کشور معین انحرافی پیدا نکرده است. اما تحت پروتکل الحاقی باید بنویسد که آن کشور را شخم زدم و هیچ برنامه‌ی نامشخصی نداشت.
• برای ژاپن که تحت چتر سلاح هسته‌ای آمریکا ست، 30 سال طول کشید که این گواهی را بنماید.
• حال چه طور قرار است برای ایران ظرف مدت کوتاهی این اتفاق بیفتد.
• بنا بر این همان رفع تحریم‌های محدود آمریکا هم به این زودی صورت نخواهد گرفت.
• این قید چهارم به اروپا هم می‌خورد.
• ظریف گفت چون لغو تحریم‌ها کار کنگره است و نمی‌توانستیم این تعهد را از کنگره بگیریم، این را نوشتیم. جوابش را خودش داده است که ما به ساز و کارهای داخلی کشورها کار نداریم.
• باید یک بند در توافق نوشته شود که این موافقت‌نامه را ما می‌نویسیم و بعد از این که بر اساس ساز و کارهای داخلی کشورهای طرف، در داخل همه نهایی شد، این موافقت‌نامه اجرا خواهد شد.

 

3.  قطعنامه شورای امنیت

·         می گوید: یک قطعنامه می آید بیرون که برنامه جامع مشترک اقدام را تأیید می کند. در آن قطعنامه می آید برای یک دوره توافق شده زمانی، در یک لحظه چند تا کار می کند.

سابقه بحث قبل از توافق

§         این قطعنامه را می گوید می خواهیم ببریم ذیل بند 41 فصل 7 سازمان ملل.

§         16 اسفند ماه 1393 آقای ظریف یک مصاحبه کرد با مجله صدا. آنجا گفت برای اینکه توافق لازم الاجرا بشود برای دولت های بعدی آمریکا، می بریمش ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل. اما الان دارد می گوید که می بریم ش ذیل بند 41 فصل 7. چرا؟ چون شما تحرک نشان دادید و گفتید که فصل 7 خیلی بدتر از بند 41 فصل 7 است. یکی از اعضای شورای عالی امنیت ملی در جلسه رفت این حرف را گفت، و این طوری بهتر شد. الان باید یک تحرک انجام دهید که این هم لغو شود.

§         چرا ماده 41 فصل 7 بهتر از فصل 7 است؟ چون ماده 41 مربوط به تحریم است، اما فصل 7 ماده 42 را هم دارد که مربوط به اقدام نظامی است. اگر شورای امنیت حمله نظامی تحت ماده 42 تصویب کند، حمله نظامی قانونی می شود،  وگرنه غیرقانونی است.

§         قطعنامه هایی که در فصل هفت می آید، اول شورای امنیت تشکیل جلسه می دهد. می گوید که نقض صلح بین الملل رخ داده (یعنی ما رسماً می پذیریم تهدید صلح جهانی هستیم). اینجا یک قطعنامه فصل 7 صادر می کنیم که الزام آور می شود برای همه کشورها.

·         طبق توافق لوزان، قطعنامه ای صادر می شود که تمام 6 قطعنامه قبلی را لغو می کند. به جایش یک قطعنامه صادر می کند که تجمیع همان 6  قطعنامه است! تمام تحریم های عدم اشاعه و موشک های بالستیک و حتی تحریم های نظامی (یعنی سلاح های متعارف) را می آورد و سر جاشان می ماند.

§         آمریکا قطعنامه 1929 را می تواند بگوید که مرتبط با هسته ای نیست. چون به هسته ای و موشک های بالستیک ربط دارد.

§         قطعنامه جدید که صادر شد، ما ملزم به اجرای آن می شویم. و ما این دفعه نه با 1+5 بلکه با همه جهان طرف می شویم.

§         تحریم های شورای امنیت را که تا حالا می گفتیم غیر قانونی است، الان خودمان امضا می کنیم و می گوییم قانونی است.

§         و الی الابد هم در دستور کار شورای امنیت می مانیم. چراکه برخی تعهدات ما در برنامه جامع اقدام مشترک الی الابد است.

§         علاوه بر این، همه مواردی که در توافق گفته بودیم، در این هم می آید. یعنی ما خودمان می پذیریم که تعلیق تحریم ها تدریجی باشد. و منوط می شود به گزارش آژانس.

راه حل صحیح ضمانت اجرا از نگاه ما

·         سوال: پس راه حل اینکه آمریکا زیر تعهدش نزند چی است (به جز به شکل قطعنامه شورای امنیت درآوردن توافق)؟

·          این است که ازشان می پرسیم که شما می خواهی به تعهدات ت عمل نکنی؟ می گوید نه. می گوییم پس در توافقنامه بنویس: در صورتی که طرف غربی تعهداتش را نقض کرد یا پایبند نبود، بلافاصله ما دیگر تعهدات مان را انجام نمی دهیم و ایران مجاز است غنی سازی در هر سطح و هر زمانی انجام دهد. این بهترین ضمانت اجرایی است. همه دولت های آمریکا هم دنبال شما می دوند. این طوری مرجع تشخیصش هم خود ما می شویم. حرف مان هم منطقی است. چون طرف مقابل ادعایش این است که به تعهداتش عمل خواهد کرد، اگر ما عمل کنیم.

·         وضعیت الان ما جوری است که اگر قطعنامه ها را اجرا می کردیم، بهتر بود و این همه مشکل نداشتیم و الی الابد متعهد نمی شدیم. چون قطعنامه ها هیچ وقت نگفتند که شما غنی سازی نداشته باشید، گفتند که تعلیق کنید. شما هم که همه این کارها را پذیرفته اید!

مباحث دیگر (که در پرسش و پاسخ ها به طور پراکنده مطرح شد)؛

o        مسئله «چیدمان»؛ زنجیره های ما 164 تایی است. اینها یک چیزی آورده بودند که 82 تا دستگاه بیشتر نباید داشته باشید. چیزی که طبق توافق ژنو اصلا در دستور کار نبوده. تیم مذاکره کننده ما بعد از یک مدتی رفتند آمدند و گفتند که به یک پیروزی بزرگ دست پیدا کردیم! آمریکایی ها قبول کردند که چیدمان تغییر نکند. گفتیم چطور؟ گفتند چیدمان می ماند، اما با نابودی زیرساخت ها!!

o        برای اینکه معلوم شود که این متن لازم الاجرا هست یا نه، 3 ماه دیگر متن را بخوانید. ببینید یک جایش را توانسته اند عوض کنند یا نه!

o        به لحاظ حقوقی امکان تغییر این توافق نیست. اما به لحاظ زوری هست! یعنی بهشان بگوییم طبق قدرت ما در منطقه، این کار را کن.

o        حتماً توافق صورت می گیرد. چون دو طرف دنبال توافقند.

o        یکی از اشکالات این توافق این است که ایران باید تعهدات ش را انجام دهد و آژانس تأیید کند. بعد طرف مقابل انجام تعهداتش را شروع کند.

o        علاوه بر همه اینها، اوباما گفته «علاوه بر همه اینها، جزئیات مهمی باقی مانده که در صورتی که حل نشود، توافقی در کار نخواهد بود». جان کری هم اعلام کرده که «آن جزئیات مهم، برنامه موشکی ایران است». اینها موضع گیری های رسمی و رسانه ای شان است.

o        کاری که باید بکنیم این است که همه بفهمند این مسائل را. مطالبه اجتماعی اش کنیم. همه که خواستند این روند جلویش گرفته شود، آقا دستور بدهد که جلویش گرفته شود.

o        در 24 تیر 1393 طرف آمریکایی پیشنهاد داده بود که ذخایر ایرانی از 8،5 تن بشود 2 تن. یعنی آمریکا این پیشنهاد را داده. الان بعد از این همه مذاکره ی سخت، شده 300 کیلو و ما این را قبول کرده ایم! مذاکرات ما خیلی موفق است!